चीनले नेपालविरुद्ध लगाएको ‘अघोषित नाकाबन्दी’ले दुई देशबीचको सीमानाकाबाट उपभोग्य वस्तुको आवतजावतमा नराम्ररी बाधा पुगेको छ । यसले गर्दा करोडौं रुपैयाँको नोक्सानी भइरहेको छ । चीनले दुई महत्वपूर्ण व्यापारिक नाका रसुवागढी र तातोपानीमा आफ्नो पकड बलियो बनाउने प्रयास गरिरहेको छ ।
चीनले कोभिड रोकथामको बहाना बनाएर व्यापारिक नाकाबाट दैनिक दुई–तीन ट्रक सामान मात्र नेपाल भित्र्याउन अनुमति दिइरहेको छ ।
“दुई वर्षदेखि चीनसँगको व्यापारमा ठूलो गिरावट आएको छ। २०१५ को भूकम्पपछि तातोपानी नाका झन्डै चार वर्षसम्म बन्द भएको थियो, त्यसपछि खोल्दा चीनले कोभिड–१९ का कारण व्यापार सुस्त भएको भन्दै फेरि एकपटक नाका बन्द गरेको नेपाल ट्रान्स हिमालयन बोर्डरका अध्यक्ष अशोक श्रेष्ठले बताए । वाणिज्य संघ।
उनले चीनले सीमानाबाट सामान आयात–निर्यातको सहज प्रबन्ध मिलाउनुपर्ने बताए ।
नेपालमा चिन्ता बढेको छ । विगत १६ महिनादेखि केरुङ र तातोपानी नाकामा तीन सय ट्रक अड्किएको श्रेष्ठले बताए ।
व्यवसायीले ठूलो नोक्सानी बेहोर्नुपरेको उनले बताए । चिनियाँ सरकारले नेपाली व्यापारीलाई भिसा नदिँदा चीनबाट कुनै सामान नआउने गरेको हो ।
(नक्साले व्यापारिक बिन्दुहरूको स्थान देखाउँछ)
यसअघि चीनसँगको उत्तरी सीमा नाका हुँदै कन्टेनर ट्रक नेपाल पुग्न दुई साता लाग्ने गरेको भए पनि अहिले भारतीय बन्दरगाह हुँदै चिनियाँ सामान नेपाल आइपुग्न करिब तीन महिना लाग्छ ।
नेपाल–चीन सिमानाको वास्तविकताबाट चिनियाँ सरकार अनभिज्ञ रहेको देखिन्छ ।
यसअघि चिनियाँ पक्षले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उनीहरुले नेपालका लागि कार्गो ढुवानी खुला गरेको बताएको थियो
“चिनियाँ पक्षले ठूला कठिनाइहरू पार गरेर नेपालका लागि एकतर्फी कार्गो ढुवानी खोलेको छ र बन्दरगाहहरूको कार्गो ह्यान्डलिङ क्षमतालाई निरन्तर बढाएको छ, जसले नेपालमा महामारी विरोधी र जीविकोपार्जनका सामग्रीको आपूर्ति सुनिश्चित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। हामी नेपाली पक्षसँग वर्तमान कठिनाइहरू पार गर्न र अर्थतन्त्र र सामान्य कर्मचारी आदानप्रदान पुनर्स्थापित गर्न प्रयास गर्न तत्पर छौं। नेपालस्थित चिनियाँ दूतावासले जनवरी १३, २०२२ मा यो जानकारी दिएको हो ।
तर, चीनले दुई देशबीचको व्यापार गतिरोधलाई कम गर्न कुनै पहल गरेको छैन।
नाकाबन्दीसँगै चिनियाँ पक्षले पनि कोभिड रोकथामको बहानामा नेपाली नागरिकलाई प्रवेशमा रोक लगाएको छ । चीनमा एमबीबीएस अध्ययनरत नेपाली विद्यार्थीलाई चीन प्रवेशमा रोक लगाइएको छ ।
कम्युनिष्ट पार्टीहरू एकअर्कालाई न्यानो पार्छन्
नेपाली नागरिकले समस्या भोगिरहेका बेला दुवै देशका कम्युनिष्ट पार्टीहरू एकअर्काप्रति न्यानोपन गरिरहेका छन् ।
नेपालले “एक चीन” नीतिको पालना गर्दै सन् २०१७ मा माओवादी नेता पुष्पकमल दाहाल प्रधानमन्त्री हुँदा विभिन्न पूर्वाधार परियोजनाका लागि चीनको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ (बिआरआई) मा हस्ताक्षर पनि गरेको थियो।
हालै मात्र दाहालले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) को अन्तर्राष्ट्रिय विभागका उच्च पदस्थ प्रमुख सोङ ताओसँग गत साता एक घन्टा चुपचाप भर्चुअल भेटवार्ता गरेका थिए ।
चिनियाँ नेता सोङ ताओले चीनले पारस्परिक राजनीतिक विश्वासका आधारमा नेपालको राजनीतिक दलसँग परम्परागत सम्बन्धलाई प्रगाढ बनाउन चाहेको बताए ।
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको नेतृत्वमा रहेको वर्तमान गठबन्धनलाई ‘भारत समर्थक’ र ‘पश्चिम पक्षधर’ ठानिएकोले नेपालसँगको व्यवहार र अघोषित नाकाबन्दीमा चीनको हात हिनाको देखिएको छ ।
नेपालको व्यापार तथा निकासी प्रवर्द्धन केन्द्रका अनुसार:
दुई वर्षको अवधिमा नेपालमा चिनियाँ आयात ३ प्रतिशतले घटेको छ ।
2019-20: 17.6%
हाल: 14.6%
चीनले नेपालमा मुख्यतया इलेक्ट्रोनिक सामान र कपडा निर्यात गर्छ ।
चीनतर्फ नेपालको निर्यात यी देशको व्यापार इतिहासमा अहिलेसम्मकै न्यून प्रतिशतमा झरेको छ ।
2019-20: 1.8%
हाल: ०.४%
नेपालले मुख्यतया गलैंचा, हस्तकलाका सामान, परम्परागत वस्तुहरू चीनमा निर्यात गर्छ।
